قطعا خداوند دعای گناهکاران را در صورتی که واقعا توبه کرده باشند استجابت خواهد نمود و امـام عـلـى(ع ) فرمود: گـناهى که پس از ارتکاب آن فرصت گزاردن دو رکعت نماز و طلب عافیت و آمرزش از خدا را بیابم، مرا غمگین نسازد.[1]

و اما شرایط استجابت دعا:
خداوند تبارک و تعالی هر دعایی را مقرون اجابت قرار داده است.«وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنّى قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الْدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُواْ لِى وَ لْیُؤمِنُوا بِى لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ‏؛[بقره/186. ]و هرگاه بندگانم از تو درباره من پرسند (بگو:) همانا من نزدیکم؛ دعاى نیایشگر را آنگاه که مرا مى‌‏خواند پاسخ مى‌‏گویم. پس باید دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند، باشد که به رشد رسند.» ولی برای استجابت شرایطی است که به بیان برخی از آنها پرداخته می‌شود:

1- تمام وجود انسان مظهر خواستن و دعا باشد.
 قرآن می‌فرماید:«أَمَّن یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَیَکْشِفُ السُّوءَ وَیَجْعَلُکُمْ خُلَفَاء الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِیلًا مَّا تَذَکَّرُونَ؛[نمل/62] یا کسی که دعای مضطر را اجابت می‏کند و گرفتاری را برطرف می‏سازد، و شما را خلفای زمین قرار می‏دهد، آیا معبودی با خداست؟ کمتر متذکر می‏شوید!»

2- معرفت و شناخت خداوند.
یعنی ایمان به این که رحمت خداوند بی منتها است و او بر همه چیز قادر است‌ و از ناحیه او هیچ منعی از فیض نیست و درگاه الهی به روی هیچ بنده‌ای بسته نیست و هر قصوری باشد از ناحیه‌ بنده است. رسول خدا(ص) فرمود: خداوند عزوجل می‌فرماید: «هر کس مرا بخواند و بداند که نفع و ضرر‌ بدست من است اجابت می‌کنم»[2]

3- روح و دل پاک و صاف باشد.
امام صادق(ع) فرمود:« مبادا از خدا تقاضایی کنید مگر این که نخست حمد و‌ ثنای الهی را بجا آورد، و صلوات بر پیامبر و آل او بفرستد، بعد به گناه خود نزد خدا اعتراف کند(‌توبه نماید)‌ سپس دعا کنید.»[3]

4- از مال حلال استفاده کند و خوراک و پوشاکش حلال باشد.
رسول خدا(ص) فرمود: «هر کس دوست دارد‌ دعایش مستجاب گردد باید کسب و خوراکش حلال باشد.»[4]

5- با حضور قلب دعا کند.
رسول ا‌لله(ص) فرمود: «بدانید خداوند دعای دل غافل را نمی‌پذیرد»[5] برای دعا‌ آدابی هم در کتاب‌های دعا ذکر شده است.[6] در روایات اوقاتی برای استجابت دعا ذکر شده است:
الف- بعد از‌نمازهای واجب ب- هنگام نزول باران ج- وقت سحر د- موقع افطار.[7]

[1]. میزان الحکمه، ج4.
[2]. محمد محمدی‌ری‌شهری، میزان الحکمه، ماده، دعا شماره 5588.
[3]. تفسیر نمونه، ج 1، ص 643.
[4]. محمدی‌ری‌شهری، میزان الحکمه، ماده‌دعا، شماره 5598.
[5]. همان، شماره 5606.
[6]. برای اطلاع بیشتر ر.ک: اسدا‌لله حیدری، لذت حضور.
[7]. بحارالانوار، ج 82، ص 321، تفسیر نمونه، ج 25، ص 174 و محمدی‌ری‌شهری، میزان الحکمهْْ ماده و صوم.